Nereye gideceğini bilmeyen bir kaptan için yelkenlerini dolduran rüzgarın bir faydası var mıdır?
Şu ana kadar gençlerde gözlemlediğim en önemli sorun bir hedeflerinin olmaması. Üniversitede ders verdiğim 4 farklı sınıfta toplam 150 öğrenciye soruyorum "Senin hedefin ne? Bundan 10 yıl sonra kendini nerede görüyorsun? Neleri başarmış olacaksın? Nasıl bir yol haritan var?" Cevap "Hıı!"
Bir ülke için bundan büyük yıkım olur mu? Düşünsenize yarınlarınızı emanet ettiğiniz gençler hayatı "gelişine" yaşıyor. Ne yapmak istediklerine ve nasıl yapacaklarına bir an bile kafa yormayan bu insanlar hayatta başarılı olabilirler mi? Rasgele meslek seçen, rasgele buldukları işlerde çalışanlar verimli olabilirler mi?
Hedef belirlemek sadece iş dünyasının, kurumların, sporcuların veya öğrencilerin değil yediden yetmişe herkesin yapması gereken bir iştir.
Bu hafta yakınmayı bir kenara bırakıp topa girmeye karar verdim.
Ne yapmalı?
En son ne zaman, geleceğiniz hakkında düşündünüz? Buna ciddi ciddi zaman ayırmanız gerekir. Bir gün, iki gün, bir hafta...
Aşağıdaki soruları sorarak düşünmeye başlayın:
- Bundan 10 yıl sonra kariyerimde hangi noktada olursam mutlu olurum?
- 10 yıl sonra ekonomik açıdan hangi noktada olmalıyım?
- 10 yıl sonra sağlığım nasıl olmalı?
- Ya ailevi ve sosyal ilişkilerim...
Bu soruların yanıtlarını bulmaya başladığınızda hedefiniz yavaş yavaş kendini göstermeye başlamış demektir. Gözünüzde kendinizle ilgili bir görüntü canlandığında bu size bir motivasyon sağlayacaktır. Size düşen bu görüntüyü gerçeğe çevirmek için harekete geçmek olacaktır.
Adım adım ilerleyin
- Önce sizi mutlu edecek büyük resminizi oluşturun. Örnek olarak, "İleride mutlu bir ailesi olan, sağlıklı, ülkesine ve insanlara hizmet eden başarılı bir tıp profesörü olmak ve kanser hastalığı ile mücadele etmek istiyorum." Kulağa mükemmel gelen bir hedef değil mi? Yalnız hedeflerimiz SMART olmasına da özen göstermeliyiz.
- İkinci adım olarak bu hedefini küçük parçalara böl, zamana yay.
- Son olarak da bu hedefe ulaşmak için sıkı bir planlama yap. Bu planda hemen şimdi ne yapman gerektiğinden, üç ay sonrasına ve 5 yıl sonrasına kadar her şey belli ve yazılmış olsun.
Şimdi bu adımları biraz daha açalım.
Adım 1: Hedefi belirleme
Hedefe asla bir açıdan yaklaşmayın. Yani sadece "Ben bir doktor olmak istiyorum" değil. Bunu mümkün olduğu kadar detaylandırın ve hayatın diğer alanlarını da unutmayın. Ne kadar detaylı plan yaparsanız işiniz o derece kolaylaşır. Gideceğiniz yola çok daha rahat görürsünüz.
Kariyer: Kariyerinizde nereye kadar yükselmek istiyorsunuz? Ve bu sizin hedefinize uygun mu? Mesela kanser hastalığı ile mücadele edip insanlara yardım etmek isteyen birisiyseniz, üniversitede bir bölüm başkanı olabilirsiniz, dekan olabilirsiniz. Ancak sağlık bakanı olmak sizin için uygun bir hedef olmayabilir.
Ekonomi: Hangi aşamada ne kadar para kazanmaya ihtiyacınız olacak ve bu sizi mutlu edecektir? Yani bir tıp profesörünün kariyer yolculuğunda kazanacağı miktad sizi tatmin eder mi?
Eğitim: Peki bu hedefe ulaşmak için spesifik olarak ne tür bilgi, beceri ve eğitime ihtiyaç duyacaksınız?
Aile: Evlenip çocuk sahibi olmak istiyor musunuz? Bir aile olduğunuzda ailenizin diğer fertlerinin sizin hakkındaki düşüncelerinin nasıl olması sizi mutlu edecektir?
Kültür&Sanat: Hobileriniz veya sanatsal uğraşlarınız var mı? Hangi alana yeteneklisiniz? Gelecekte kariyerinizin dışında seçeceğiniz bir sanat alanında da nasıl bir ilerleme kaydedeceksiniz?
Davranış ve tutumlar: Sizi hedefinize ulaşmaktan alıkoyacak davranış veya tutumlarınız var mı? Mesela aceleci misiniz veya çabuk mu öfkeleniyorsunuz? Tahammülünüz az mı, veya kötümser misiniz? Önyargılarınız var mı? Eğer varsa ve bunlar sizin hedefe ulaşmanızı engelleyecekse bunları nasıl yenmeyi planlıyorsunuz?
Fiziksel: Sporla ilgileniyor musunuz? Sağlığınıza dikkat eder misiniz? Hedefinize ulaşmak için sağlık şart. Belki şimdiden bazı önlemler almaya başlamalısınız.
Eğlence: En çok neden keyif alırsınız? Bunlar için zaman ayırabilecek misiniz?
Kutsal değerler: Peki ya dini veya milli değerleriniz? Ülkenize ve insanlığa hizmet etmek sizi mutlu etmez mi?
Evet, bu soruları iyice düşünün, beyin fırtınaları yapın. En sonunda hayatınızın hedefi ortaya çıkacaktır. Hemen yazılı bir Kişisel Hedef Deklarasyonu" hazırlayın ve görebileceğiniz her yere asın. Daha sonra hedefleriniz hakkında yakın çevrenize bilgi verin ki onlar da zamanı geldiğinde size destek olabilsinler.
SMART OLMALI! Elbette bu hedefi kritik etmeniz de gerekecektir. Bunun için en iyi yollardan birisi SMART cetvelidir. SMART bir hedefin akılcı olup olmadığını anlamak için yapılır. SMART kelimesini oluşturan harflerden her biri aslında başka bir kelimenin ilk harfidir. Hedefinizin bu kelimelerin ifade ettiği kriterlere uygun olup olmadığını kontrol edin.
S - Spesific (açık ve net mi?).
M - Measurable (ölçülebilir mi?).
A - Achievable (başarılabilir mi?).
R - Realistic (gerçekçi mi?).
T - Time-bound (zamanlı mı?).
Mesela fen dalındaki derslerde bir türlü başarılı olamayan bir öğrencinin; doktor olma hedefi açık ve nettir, ölçülebilirdir ve zaman açısından da bir sıkıntı yoktur ancak başarılabilir ve gerçekçi midir?
Adım 2: Küçük parçalara bölün
Büyük hedefi oluşturduktan sonra sıra onu şimdi küçük parçalara bölmeye geldi. Yine örnekten hareket edelim. İyi bir tıp profesörü olmak 15 yılınızı alabilir. Ana hedefe ulaşmak için üç aylık, altı aylık, 1 yıllık, 5 yıllık planlar yapabilirsiniz.
Eğer lise sonda okuyorsanız ilk yılın hedefi kanser araştırmalarıyla ünlenmiş bir tıp fakültesi kazanmak olabilir. Öncelikle bu hedefe odaklanmalısınız. Böyle 6-7 küçük hedefe ulaştıktan sonra büyük hedefe ulaşabilirsiniz.
Tıp fakültesi hedefine ulaşabilmek için hemen şu an ne yapmanız gerekir bunu düşünün. Bilgi seviyenizi ölçün, eksiklerinizi keşfedin ve bunları tamamlamak için hemen harekete geçin. Daha fazla okuma mı yapmanız gerekiyor veya ekstra ders almanız mı şart...
Sizi büyük hedefe ulaştıracak küçük hedeflerde başarısız olursanız hemen yılgınlığa kapılmayın, başarısızlıktan ders çıkarıp planınızı revize edip daha sıkı bir şekilde yola koyulun.
Küçük ipuçları
Olumlu cümleler kullanın - Hedefinizi ifade ederken her zaman olumlu cümleler kullanın. "Aptalca hatalar yapmayacağım" yerine "Bu tekniği çok iyi kullanacağım" demek daha doğrudur.
Kesin olun - Hedef için çalışırken programlı olun. Herşeyin tarihi ve saati belli olsun. Böylelikle çalışmalarınızı ölçme şansınız olur.
Öncelikleri belirleyin - Yapmanız gereken işleri bir öncelik sırasına koyun.
Herşey yazılı olsun - Hedefinizi kağıda dökmek işi biraz daha elle tutulur hale getirecektir.
Kendinizi ödüllendirin - Attığınız her başarılı adımda kendinize küçük mükafatlar verin.
Kendinizle konuşun - İnsanlar en fazla kendi sözlerine önem verirler. Kendi kendinizi sık sık motive etmeyi unutmayın.
İŞTE BİR ÖRNEK
Yakın arkadaşım Sedat'ın hayatındaki hedefler şöyle:
Kariyer - "Çalıştığım fabrikada üretim müdürü olmak"
Kültür&Sanat - "Resim çalışmalarıma devam etmek. İleride kişisel sergimi açmak."
Fiziksel - "Maraton koşmak istiyorum"
Sedat hayattaki hedeflerini küçük parçalara bölmüş:
5 yıllık plan: "Üretim müdür yardımcısı olmak"
1 yıllık plan: "Üretim bölümündeki projelerde gönüllü olarak görev almak."
6 aylık plan: "Okula dönüp yöneticilik ve iş idaresi eğitimlerimi tamamlamak."
1 aylık hedef: "Üretim müdürümle konuşum daha faydalı olabilmek için ne gibi becerileri geliştirmem gerektiğini öğrenmek."
1 haftalık hedef: "Üretim müdür ile bir görüşme ayarlamak"
Gördüğünüz gibi önce küçükten başlayarak ilerlemek gerek.
Şimdilik bu kadar iylilikle kalın...
